ประวัติ หลวงพ่อเผื่อน วัดพระเชตุพน

สมเด็จพระวันรัต มีนามเดิมว่า เผื่อน คงธรรม เกิดเมื่อวันเสาร์ แรม 10 ค่ำ เดือน 12 ตรงกับวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2419 ภูมิลำเนาอยู่ตำบลบางม่วง อำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี เป็นบุตรของขุนภักดีภูบาล (พัก คงธรรม) กับนางเปลี่ยน ภักดีภูบาล[1]

ท่านได้ศึกษาภาษาไทยและภาษาบาลีกับพระศากยบุตติวงศ์ (หนู) วัดอรุณราชวราราม ตั้งแต่อายุได้ 9 ปี เมื่อพระศากยบุตติวงศ์มรณภาพ จึงย้ายไปศึกษากับพระมหาเปลี่ยนและพระยาธรรมปรีชา (ทิม) แล้วบรรพชาเป็นสามเณรเมื่ออายุได้ 15 ปี หลังจากพระมหาเปลี่ยนลาสิกขาบท ท่านย้ายมาอยู่วัดพระเชตุพนฯ ศึกษาในสำนักสมเด็จพระวันรัต (แดง สีลวฑฺฒโน) และพระยาธรรมปรีชา (ทิม) ต่อ

พ.ศ. 2439 กลับไปอุปสมบทที่วัดอัมพวัน ซึ่งใกล้บ้านเดิมของท่าน สมเด็จพระวันรัต (แดง สีลวฑฺฒโน) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอุดรคณารักษ์ (ชุ่ม) และพระปลัดปั้น เป็นพระกรรมวาจาจารย์ อุปสมบทแล้วกลับมาอยู่วัดพระเชตุพนฯ ตามเดิม ศึกษาเล่าเรียนพระปริยัติธรรมจนปี พ.ศ. 2448 สอบได้เปรียญธรรม 8 ประโยค ได้รับพระราชทานพัดหน้านางพื้นตาดทองลายทองและนิตยภัตเดือนละ 12 บาท[2] และปี พ.ศ. 2449 สอบได้เปรียญธรรม 9 ประโยค ได้รับพระราชทานพัดหน้านางพื้นตาดทองลงลายยอดและสัน ใจกลางก้าไหล่ทอง และนิตยภัตเดือนละ 14 บาท[3]

ศาสนกิจ
วันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2471 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะมณฑลราชบุรี[4]

ลำดับสมณศักดิ์
6 กรกฎาคม ร.ศ. 127 เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ พระสากยบุตติวงษ์ มีนิตยภัตเดือนละ 5 ตำลึง 2 บาท ได้พัดแฉกพื้นกำมะหยี่ปักทองแล่งหน้าราหูใหญ่[5]
24 กันยายน พ.ศ. 2464 เป็นพระราชาคณะชั้นราชที่ พระราชสุธี ธรรมปรีชาภิมณฑ์ ปริยัติโกศล ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี[6]
9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2466 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพมุนี ศรีวิสุทธศีลาจารย์ ญาณนายก ตรีปิฎกธรามหาคณฤศร บวรสังฆาราม คามวาสี[7]
6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2469 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมปิฎก อดุลยญาณนายก กถิกสุนทร ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี[8]
1 มีนาคม พ.ศ. 2482 เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองฝ่ายอรัญญวาสี ชั้นหิรัณยบัฏ ที่ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ ญาณวิสุทธิจริยาปรินายก ตรีปิฎกคุณาลังการ นานาสถานราชคมนีย์ สาธุการีธรรมากร สุนทรศีลาทิขันธ์ อรัญญวาสี สังฆนายก[9]
19 ธันวาคม พ.ศ. 2488 เป็นสมเด็จพระราชาคณะที่ สมเด็จพระวันรัต ปริยัติพิพัฒนพงศ์ วิสุทธิสงฆปรินายก ตรีปิฎกโกศล วิมลคัมภีรญาณสุนทร มหาคณะปธานาดิศร บวรสัฆาราม คามวาสี อรัญญวาสี[10]
มรณภาพ
สมเด็จพระวันรัต อาพาธมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2489 จนถึงแก่มรณภาพในวันเสาร์ที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2490 ณ กุฏิคณะเหนือ น. ๑๕ สิริอายุได้ 70 ปี 87 วัน พรรษา 52